از قرن چهارم تا نهم هجری قمری، موسیقی ایران وضعیت خوبی داشتهاست. اغلب دانشمندان و فلاسفه در کتابها و رسالات خود مبحثی را به موسیقی اختصاص دادهاند. از آن جمله ابو نصر فارابی، بو علی سینا، صفی الدین ارموی، قطب الدین شیرازی و عبدالقادر مراغی را میتوان نام برد. در کتابهای قدیم موسیقی ایران تا قرن نهم هجری از واژه «مقام»، «پرده» و «شدّ» استفاده کردهاند. در موسیقی قدیم ایران برای نام گذاری پردهها یا نغمهها و پرشین موزیک از حروف ابجد استفاده میشده و همچنین دوازده مقام اصلی وجود داشتهاست که عبارتند از:
۱-عشاق ۲-نوا ۳-بوسلیک ۴-راست ۵-حسینی ۶-حجاز ۷-راهوی ۸-زنگوله ۹-عراق ۱۰-اصفهان ۱۱-زیرافکند ۱۲-بزرگ
این دوازده مقام از هفده درجه یا مایه یا تنالیته اجرا میشدند. علاوه بر مقامهای گفته شده، ۲۴ شعبه یا گوشه نیز وجود داشته که عبارتند از:
۱-دوگاه ۲-سهگاه ۳-چهارگاه ۴-پنجگاه ۵-عشیرا ۶-نوروز عرب ۷-ماهور ۸-نوروز خارا ۹-بیاتی ۱۰-حصار ۱۱-نهفت ۱۲-عُزال ۱۳-اوج ۱۴-نیرز (نیریز) ۱۵-مُبَرقع ۱۶-رکب ۱۷-صبا ۱۸-همایون ۱۹-زاول (زابل) ۲۰-اصفهانک ۲۱-بستهنگار ۲۲-خوزی ۲۳-نهاوند ۲۴-مُحَیّر
موسیقی ایران در دوران قبل از اسلام در دورهٔ ساسانیان آهنگهای منسوب به «باربد» شامل «هفت خسروانی»، «سی لحن» و «سیصد و شصت دستان» بودهاست که با هفت روز هفته و سی روز ماه و سیصد و شصت روز سال مطابق بودهاست. در دربار خسرو پرویز در هر برنامه موسیقی، نظم و ترتیب خاصی برای اجرای آهنگها وجود داشتهاست. حکیم نظامی گنجوی در منظومه «خسرو و شیرین» سی لحن باربد را به نظم درآورده است.
در دورهٔ بعد از اسلام هم یک برنامه موسیقی «نوبت» نامیده میشده که شامل «قول»، «غزل»، «ترانه» و «فروداشت» بودهاست. در زمان عبدالقادر مراغی از کلمه «قطعه» استفاده میشده که مترادف با کلمه «آهنگ» است.[۲]
موسیقی ایران در دورهٔ قاجار
از زمان قاجار در موسیقی ایران از کلمه «دستگاه» استفاده شدهاست که مترادف کلمه «مقام» است.دانلود آهنگهای امو بند در زمان ناصرالدین شاه قاجار، ردیف موسیقی ایران به وسیله موسیقیدانان تدوین شد که مهمترین آنها ردیف میرزا عبدالله نوازندهٔ تار و سه تار است.
ردیف کنونی ایران شامل هفت دستگاه اصلی به نامهای «شور»، «سهگاه»، «چهارگاه»، «ماهور»، «همایون»، «نوا»، «راست پنجگاه» و پنج آواز به نامهای «ابوعطا»، «افشاری»، «بیات ترک»، «دشتی» و «بیات اصفهان» است.
ردیف موسیقی فعلی ایران با مقامات قدیم موسیقی ایران حلقههای مفقوده، دانلود اهنگ جدید بسیاری دارد که باید آنها را پیدا کرد. برای مثال «اصفهان» در موسیقی قدیم ایران از دوازده مقام اصلی بوده و «همایون» یکی از گوشههای بیست و چهارگانه بودهاست
- ۹۸/۰۳/۰۴